پانسمان گاز استریل:

در روش سنتی برای پوشش زخم‌ها از گازهای استریل استفاده می‌شود.

روش کار:

دستکش استریل پوشیده و ست پانسمان استریل را با رعایت شرایط استریل باز می‌کنند و با کمک پنس و ظروف داخل ست، کل ناحیه زخم را یک بار با پنبه آغشته به بتادین ضدعفونی می‌کنند و بعد با کمک سرم نرمال سالین (مخصوص شست و شو) با فشار مناسب، ناحیه را کامل شسته و سپس با کمک گاز استریل پوشش می‌دهند.

از آنجا که برای پیشگیری از عفونت لازم است که استریل بودن پک پانسمان با گاز استریل حفظ شود، طبق دستور گایدلاین‌های پزشکی باید روی هر قسمت زخم با ۶۴ لایه گاز استریل (اگر گاز استریل هشت لایه باشد یعنی ۸ عدد گاز استریل) کاور شود. این یعنی یک پانسمان حجیم که به سختی با کمک چسب روی ناحیه جراحی فیکس می‌شود و ممکن است با جا به جا شدن بیمار به راحتی کنده شود.

در این صورت، اگر هر گاز استریل که استفاده می‌شود از نوع هشت لایه باشد، هر ناحیه از زخم باید با هشت عدد گاز استریل پوشیده شود و اگر برش جراحی سنتی و دارای طول ده یا بیشتر از ده سانت باشد، در عرض برش جراحی نیاز به استفاده از حداقل دو عدد گاز استریل هست. این یعنی در هر بار پانسمان حداقل ۱۶ عدد گاز هشت لایه مصرف می‌شود که در سه بار تعویض پانسمان می‌شود ۴۸ عدد گاز استریل.

از طرفی، این پک پانسمان باید سه بار در روز تعویض شود تا استریل بودن آن حفظ شود. حالا اگر بین این سه بار تعویض، برای مثال یک قطره سرم روی این پک پانسمان بریزد یا به هر دلیل یک قسمت از آن با خون یا مایعات خیس شود، اجبار تعویض فوری پانسمان ایجاد می‌شود. چون استریل بودن پانسمان بر هم می‌ریزد، این یعنی چندین بار تعویض پانسمان در روز، هزینه گازهای استریل مصرفی، ست پانسمانی که باز شده و مجدد باید شسته و استریل شود، نیروی انسانی هدر رفته، ناراحتی و درد بیمار، هزینه شوینده، آنتی سپتیک و …

تا همین جا نشان می‌دهد که هزینه پانسمان سنتی به نوبه خود بالاست و همراه با ریسک بسیار است؛ چون اگر مراقبت درست انجام نشود و به هر دلیل میکروب به زخم نفوذ کند، بحث عفونت زخم و هزینه‌های کلان درمان آن مطرح می‌شود.

به غیر از موارد فوق که منطق استفاده از پانسمان گاز استریل را نقض می‌کنند، یک نکته علمی مهم در ترمیم زخم مطرح است که استفاده از پانسمان‌های آماده را برای ترمیم زخم‌های جراحی ضروری می‌کند:

همانطور که توضیح داده شد، در روش سنتی پانسمان، لازم است تا حداقل روزی سه بار پانسمان بیمار تعویض شود. این به این معناست که روزی سه بار پوشش زخم برداشته و زخم شسته می‌شود. این شست و شو دمای زخم را تا نزدیک به ۳۵ درجه پایین می‌آورد، در حالی که بدن انسان تمام فرآیندهای زیستی خود را در دمای ۳۷ درجه انجام می‌دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که بعد از هر بار شست و شوی زخم حدود سه ساعت زمان لازم است تا دما در محل زخم به ۳۷ درجه برسد و فرآیند التیام یابی مجدد فعال شود.

بنابراین، در روش پانسمان سنتی که سه بار در روز تکرار می‌شود، عملاً فرآیند التیام یابی در روز حدود ۹ ساعت غیرفعال می‌شود و در این فاصله ممکن است زخم از روند طبیعی ترمیم خارج شود یا عفونت کند.

برای همین است که در رابطه با پانسمان‌های آماده، چه انواع کتان و چه انواع ضد آب، گفته می‌شود که استفاده از آن‌ها سرعت ترمیم زخم را بالا می‌برد. چون آن‌ها سه بار در روز تعویض نمی‌شوند و می‌توانند بسته به نظر درمانگر و ترشحات زخم بیمار بین سه تا هفت روز در محل زخم باقی بمانند.

یک حقیقت علمی هست که هر چقدر سرعت التیام زخم بالاتر باشد، ریسک ایجاد جای زخم (اسکار) کمتر می‌شود؛ به همین دلیل برخی به پانسمان‌های آماده، پانسمان ضد اسکار هم می‌گویند.

پانسمان چیست و چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

پانسمان ماده یا پوششی است که بر روی زخم با هدف اولیه محافظت از زخم قرار داده می‌شود. یک پانسمان باید به نحوی طراحی گردد که برای انواع زخم و مراحل مختلف درمان زخم مناسب باشد.

ویژگی‌های یک پانسمان ایده‌آل:

• ترشحات اضافی زخم را جذب کند.

• محیط مرطوب ایده‌آل در بستر زخم فراهم نماید.

• خواص و ویژگی‌های خود را به طور ثابت حفظ نماید.

• دارای تنوع شکل و اندازه جهت استفاده در نقاط مختلف بدن باشد.

• اجازه تبادل گازهایی مانند اکسیژن، دی‌اکسیدکربن و بخار آب را بدهد.

• استریل و عاری از میکروب باشد.

• نسبت به میکروب‌ها و مواد آلوده‌کننده خارجی نفوذناپذیر باشد.

• حرارت مناسب (۳۷ درجه سانتی‌گراد) را در زیر پانسمان حفظ نماید.

• مشاهده و بررسی زخم با وجود پانسمان در محل ممکن و آسان باشد.

• زخم را از آسیب‌های خارجی و مکانیکی حفظ نماید.

• پد پانسمان به زخم نچسبد و در هنگام برداشتن از سطح زخم باعث کنده شدن بافت‌های جدید نشود و ذرات ریز و باقیمانده به جای نگذارد.

• استفاده از پانسمان سالم و بی‌خطر باشد و با واکنش‌های حیاتی بدن تداخل نداشته باشد.

• باعث حساسیت و واکنش آلرژیک نشود.

• برای بیمار از لحاظ ظاهری و سهولت استفاده قابل قبول باشد.

• مقرون به صرفه و متناسب با بودجه بیمار باشد.

• قابل دسترس بیمار باشد.

• نیاز به تعویض مکرر نداشته باشد.

پانسمان‌های آماده ویکتورکس چگونه پاسخگوی معیارهای انتخاب پانسمان هستند:

پد پانسمان‌های ویکتورکس از جنس ابریشم مصنوعی (ریون) و پلی‌استر است. این ویژگی مزیت قابل قبولی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود پد پانسمان ساختار منسجم داشته باشد و هنگام تعویض هیچ پرز و باقی‌مانده‌ای روی زخم باقی نگذارد.

در واقع، در ساختار پد پانسمان‌های جراحی، ابریشم مصنوعی که تحت عنوان ویسکوز هم شناخته می‌شود، قسمت اصلی پد است و سبک چیدمان الیاف آن بافته نشده یا Non woven است. روی این لایه ویسکوز یک لایه پلی‌استر قرار گرفته که فواید بزرگی ایجاد می‌کند:

• پد به دلیل وجود لایه پلی‌استر به زخم نمی‌چسبد و باعث کنده شدن بافت تازه تشکیل شده نمی‌شود.

• باقی‌مانده الیاف پد روی زخم نمی‌ماند.

• سطح پد با جا به جا شدن بیمار و طی زمان دچار تاخوردگی نشده و شکل و انسجام خود را حفظ می‌کند.

• الیاف ویژه پد امکان جذب ترشحات را فراهم می‌آورد.

• پد از تکنولوژی حفاظ خشک (Dry Barrier) برخوردار است؛ بعد از جذب ترشحات اجازه خروج و نشت آن را به سطح زخم نمی‌دهد و همواره رطوبت سطح زخم را در حد رطوبت نرمال پوست نگه می‌دارد.

این ویژگی باعث می‌شود که بافت زخم (بافت گرانوله) هنگام تعویض، همراه با پانسمان کنده نشود، پد چروک یا جا به جا نشود، ترشحات پس از جذب توسط پد پانسمان به هیچ عنوان حتی تحت فشار حین جا به جا کردن بیمار، نشت نداشته باشد و سطح زخم خشک یا لیچ افتاده نشود.

قسمت بعدی پانسمان، در انواع ضد آب، فیلم شفاف و در انواع کتان (بافت کتان) است. چسب هر دو نوع مدیکال است و باعث ایجاد واکنش‌های حساسیتی نمی‌شود و به راحتی از پوست جدا شده و ایجاد درد نمی‌کند.

این نکته مهم است، زیرا در انواع تولید داخل و چینی، پانسمان‌های جراحی معمولاً دارای چسب صنعتی هستند و کیفیت بد سایر مواد گاه عوارض بسیاری روی زخم و پوست اطراف آن ایجاد می‌کند، مثل قرمزی، حساسیت، لیچ، افتادگی سطح زخم، داغ انداختن جای پانسمان روی پوست و …

در پانسمان جراحی نوع کتان، ما با یک پانسمان آماده جراحی در سایزهای متنوع که بدون مشکل زخم را کاور می‌کند، روبه‌رو هستیم. این نوع پانسمان ارزان‌تر از انواع پانسمان جراحی شفاف است.

در انواع ضد آب پانسمان جراحی، بیمار قادر است با این پانسمان استحمام کند و ورود باکتری‌ها و عوامل خارجی به سطح زخم جلوگیری می‌شود. در بهترین حالت، جنس لایه شفاف باید پلی‌اورتان باشد که با بدن انسان سازگار است و روی پوست ایجاد حساسیت نمی‌کند. این لایه شفاف با چسب مدیکال عملکردی ویژه دارد که درمان زخم را در محیط بهینه مرطوب تضمین می‌کند. این ویژگی تحت نام اختصاری M.V.T.R شناخته می‌شود.

Moisture Vapor Transmission Rate (MVTR):
ام.وی.تی.آر یا نرخ انتقال بخار آب، شاخصی است برای نشان دادن میزان تراوایی هر سانتی‌متر مربع از پانسمان در طول ۲۴ ساعت. مثلاً اگر پانسمان شفافی MVTR ۲۰۰ داشته باشد، یعنی هر سانتی‌متر مربع از آن پانسمان در طول شبانه‌روز ۲۰۰ قطره بخار آب عبور می‌دهد.

بالاترین MVTR را گاز استریل دارد، زیرا زخم را کاملاً خشک می‌کند، که البته ما این خشکی را نمی‌خواهیم. رطوبت زخم نباید خیلی بالا یا خیلی پایین باشد تا التیام‌یابی درست پیش برود.

دسترسی عروقی:

یک روش رایج و ضروری در حوزه پزشکی است که برای تزریق و انتقال دارو، سرم، خون و سایر مایعات درمانی به بدن بیماران استفاده می‌شود.

بدین منظور از کاتترهای عروق محیطی (PVC) یا به عبارتی آنژیوکت استفاده می‌شود که در عروق دست، بازو، پا و سایر نقاط قابل دسترس قرار داده می‌شود.

پانسمان کاتترهای عروق محیطی یا همان چسب آنژیوکت، یکی از عوامل کلیدی در کاهش خطر عفونت و حفظ سلامت بیماران است. یک پانسمان مناسب باید قادر باشد کاتتر را به خوبی تثبیت و از نفوذ باکتری‌ها جلوگیری کند و مانع تعریق یا تجمع رطوبت در محل کاتتر شود. پانسمان با کیفیت باید حساسیت یا التهاب پوست را کاهش دهد و قابل دسترسی و نظارت باشد.

آنژیوکت چیست؟

یک محصول استریل و کاربردی برای انواع تزریقات و عملیات مربوط به عروق و رگ‌ها است. در مواردی که نیاز به تزریق‌های مکرر باشد، استفاده از آنژیوکت باعث می‌شود هر بار نیاز به پیدا کردن رگ نباشد و بیمار آسیب‌های وارده به پوست و رگ را تجربه نکند.

اسم این محصول آی وی کانولا است، اما چون اولین محصول بازار از برند آنژیوکت ارائه شد، رایج شده که به آن همان آنژیوکت گفته شود.

بعد از نصب آنژیوکت روی دست، نوبت به تثبیت آن با چسب آنژیوکت می‌رسد. چسب آنژیوکت یک چسب مخصوص پروانه‌ای شکل است که پس از قرارگیری کاتتر آنژیوکت در رگ بیمار، برای تثبیت آن استفاده می‌شود.

این چسب فاقد مواد حساسیت‌زا بوده و به صورت استریل و بهداشتی، به دو شکل شفاف و غیرشفاف در حوزه پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ویژگی‌های پانسمان آنژیوکت مناسب:

• قادر باشد کاتتر را به خوبی تثبیت و از نفوذ باکتری‌ها به محل تزریق جلوگیری کند.

• از تعریق یا تجمع رطوبت جلوگیری کند.

• حساسیت یا التهاب پوست را کاهش دهد.

• قابل دسترسی و نظارت باشد.

یک نکته مهم: استفاده از اسپری رواهیل سپت در محل ورود کاتتر آنژیوکت و پوست اطراف آن است که تعداد میکروب‌ها را به صفر رسانده و مانع التهاب و قرمزی می‌شود. پس بعد از شستشوی پوست (معمولاً با الکل) و نصب آنژیوکت و قبل از استفاده از چسب آنژیوکت، رواهیل سپت را به خوبی در محل ورود کانولا و پوست اطراف اسپری کنید.